Uit onderzoek is gebleken dat het brein van een hoog sensitief persoon iets anders functioneert dan die van een niet-hoog sensitief brein. (1996 Elaine Aron/ 2010 Jagiellowicz/2010 Aron et al)
Dit betekent dat je geboren wordt met hoog sensitiviteit. Het is geen aandoening, geen mentale ziekte, geen neuroticisme of introvert zijn. Het betekent alleen maar dat sommige delen van je hersenen iets harder werken en actiever zijn dan bij niet-hsp. Daarom spreken we van een aangeboren biologische eigenschap.
De schatting is dat ongeveer 20 procent van de bevolking een aangeboren biologische eigenschap heeft die bekend staat als Sensory Processing Sensitivity, de wetenschappelijke term voor de hoog sensitief persoon.
Hoog sensitieve mensen of HSP, zijn geboren met een biologische eigenschap die hen een fijn afgestemd zenuwstelsel geeft. Dit unieke zenuwstelsel reageert beter op prikkels uit de omgeving zodat ze informatie diepgaand verwerken. Ze voelen dieper en ervaren de bezienswaardigheden en geluiden van de wereld op een veel versterkte manier.
Voor een HSP betekent dit dat hun zenuwstelsel prikkels niet filteren zoals een niet-HSP. Ze hebben de neiging om sneller overprikkeld te raken door wat anderen als normaal kunnen ervaren.
Bijvoorbeeld:
- Als een hoog sensitief persoon acht uur per dag gaat werken in een druk kantoor met veel prikkels, zal dit aan het eind van de dag gemakkelijk leiden tot cognitieve vermoeidheid.
- Of als een HSP in een groep zit met veel rijke zintuiglijke prikkels met meerdere gesprekken terwijl kinderen op de achtergrond spelen en de tv aanstaat. De HSP zal snel overprikkeld raken, zich niet geaard voelen, duizelig kunnen worden of een zintuiglijke uitschakeling ervaren als er te veel zintuiglijke informatie op ze afkomt.
Dit is de reden waarom HSP hun drempel voor omgevingsstimuli veel sneller bereiken dan niet-HSP vanwege hun natuurlijke biologische lengte en centrale zenuwstelsel. Daarom hebben de meeste HSP de neiging om eenzaamheid te verkiezen boven menigten en beter te gedijen in kalme en vredige omgevingen. Het kan bijvoorbeeld opvallen dat hoog sensitieve personen snel in een hoek gaan zitten tijdens feestjes of etentjes. Veelal onbewust zorgen ze ervoor dat ze in een positie innemen waarin ze alle prikkels iets beter kunnen verwerken.
Om kennis te krijgen over dit unieke systeem van het brein van hoog sensitieve personen kan dit bewustwording en acceptatie geven. Vaak worstelen HSP enorm met 'waarom ze functioneren zoals ze functioneren'. De omgeving en alle externe verwachtingen helpen hier vaak ook niet bij. Een stuk psycho educatie kan daarom veel inzicht en helderheid geven.
Er is recent onderzoek geweest en er zijn studies uitgevoerd met behulp van hersenscans FMRI om te bepalen wat de HSP maakt zoals hij/zij is.
Centraal zenuwstelsel van een HSP
Het centraal zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het zenuwstelsel in het belangrijkste communicatie- en controle netwerk van het lichaam. Informatie- en controle netwerk in de vorm van elektrische signalen wordt constant doorgestuurd van de zintuigen naar en van de hersenen via complexe netwerken van neuronen.
Spiegelneuronen zijn krachtige kleine neuronen die aanslaan als je spiegeling herkent.
Ook wel het herkennen van gedrag bij andere mensen. Als je bijvoorbeeld ziet dat iemand gewond raakt voel je ook de pijn en voel je daardoor dus innerlijk ook de ‘auw’. Of als je iemand ziet geeuwen, spiegel je dit gedrag en eindig je ook met geeuwen.
Hoog sensitieve personen spiegelen en voelen meer en intenser wat het gevoel van anderen is.
Tijdens de onderzoeken bleek dat als een HSP naar foto's keek van hun partner/gezin en vervolgens foto's liet zien van vreemden met droevige gezichten, er een sterkere activiteit in dit deel van de hersenen was. Voor de HSP maakte het dus niet uit of het een vreemde of een geliefde was. De nadruk en ervaring waren hetzelfde.
Dus wanneer HSP de pijn of de vreugde herkent die iemand doormaakt en zich ermee verhoudt alsof het hun eigen is, komt dat door deze activiteit van het neuro systeem.
HSP hebben niet per se meer neuronen dan andere, ze zijn alleen actiever, wat zou verklaren waarom zoveel HSP een diep empathisch vermogen hebben.
Daarom zijn HSP zo enorm gevoelig en sterk in het aanvoelen wat een ander ervaart, ook zonder woorden. Dit gebeurt bijvoorbeeld ook tijdens het kijken van een film. Dit is dan ook de reden waarom veel HSP moeite hebben met gewelddadige en horrorfilms.
Spiegelneuronen is wat ons mensen maakt en hoe we met elkaar in contact komen.
Dit is een groot voordeel in een samenleving, maar het 'overweldigt' ook de HSP.
Wat is de Insula?
De insula is een deel van de hersenschors die aan beide zijden van de hersenen diep is gevouwen. Het is een kleine limbische structuur. (het limbische systeem wordt gevormd door een groep hersenstructuren die betrokken zijn bij emotie, emotieregulering, emotioneel geheugen, genot en motivatie)
HSP zijn meer actief in dit gebied. Dit is een deel van de hersenen dat integreert van moment tot moment, kennis heeft van innerlijke toestanden en emoties, lichaamshouding en uiterlijke gebeurtenissen.
Sommigen hebben het ‘de zetel’ van het bewustzijn genoemd.
HSP zijn veel meer afgestemd op wat er in hun lichaam en daarbuiten gebeurt. Het helpt je dus om je interne toestanden te voelen. Zoals wanneer je het koud hebt of honger hebt. Het is dus de insula die je dat vertelt. Of wanneer je je angstig of gespannen voelt is het ook de insula die je in staat stelt dit te doen en de verschillende toestanden te voelen.
Het hebben van een veel actievere bloedstroom naar het insula- en cingulate gebied geeft HSP diepere inzichten en bewustzijn en is een groot voordeel voor de HSP. Ze zijn in staat om zichzelf en de externe wereld zo goed aan te voelen. Vaak direct wetende wat er op dat moment nodig is en in staat hierop te anticiperen. Maar dit kan ook zijn uitdagingen geven als de HSP nooit heeft geleerd om te gaan met deze versterkte prikkels.
In dit gebied vindt alle diepgaande verwerking plaats voor de HSP.
De prefrontale cortex is een deel van de hersenen dat zich achter de ogen bevindt. Dit is de gouden plek waar diepe verwerking van grote sensorische gegevens plaatsvindt. Dit gebied beïnvloedt vervolgens andere hersengebieden, met name de amygdala.
De prefrontale cortex wordt gebruikt om de hoogste capaciteiten uit te voeren.
Zoals:
- overdenken
- plannen/strategieën maken
- dromen over de toekomst
- probleemoplossingen
- persoonlijkheidsuitdrukking
- heeft een hogere uitvoerende cognitieve functie
Dit zorgt ervoor dat een HSP vaak meer tijd nodig heeft voordat er een keuze wordt gemaakt te reageren. Niet-HSP typeren dit soms wel eens als vervelend dat het een HSP tijd kost om te reageren op verzoeken en situaties en worden vervolgens snel getypeerd als verlegen of als een loner. Maar de HSP heeft tijd nodig om diep te kunnen verwerken. Alleen als ze hier ruimte voor hebben gemaakt zijn ze in staat te reageren zoals ze hadden gewild. Een HSP kan echter zo beïnvloed worden door de externe prikkels dat het een valkuil kan zijn om mee te gaan met de behoeften of visie van anderen en zichzelf als minder belangrijk te typeren.
HSP hebben een gen-variant, in de neurotransmitter noradrenaline.
(wat helpt bij de stressreactie van het lichaam)
Deze variant versterkt de emotionele levendigheid en de perceptie van hoe HSP het leven ervaren, samen met een uitgebreide emotionele verbetering.
Het is vanwege dit gen dat HSP de wereld anders ziet met meer emotionele levendigheid dan een niet HSP.
Wat is dopamine en welke rol speelt het?
Dopamine is een neurotransmitter en is verantwoordelijk voor het verzenden van signalen van het zenuwstelsel naar de hersenen. Het maakt deel uit van het ‘beloningssysteem’.
Dus tijdens plezierige momenten of situaties komt dopamine vrij, wat ervoor zorgt dat een persoon steeds weer op zoek gaat naar een gewenste activiteit.
Dit suggereert dat er genen geassocieerd met hoog gevoeligheid in het dopaminesysteem zitten die een rol spelen bij het actieve 'pause-to check'-systeem in HSP. Wat ook verklaart waarom veel HSP minder gedreven worden door externe beloningen zoals een hoger loon, grotere sociale kring of het genieten van competities.
Eet bijvoorbeeld voor een HSP in een rustig restaurant met ambivalente verlichting zou dat veel aantrekkelijker voor ze zijn in samenhang met het hebben van zinvolle gesprekken en een diepe band met mensen. HSP hebben daarom vaak maar enkele hechte vriendschappen en hebben vaak geen behoefte aan nog meer sociale contacten. Het vinden van een ander dopaminesysteem wordt een voordeel voor de HSP omdat het overstimulatie vermijdt.
Een ander belangrijk onderzoek meldde dat veel, of de meeste HSP één van de Short Short-varianten van de serotonine transporter dragen. (serotonine transporter Short-Short ook bekend als 5HTTLPR)
(2012 - Cecelia licht)
Wat is serotonine?
Serotonine is een neurotransmitter die signalen tussen neuronen door het hele lichaam vervoert.
Dus in de hersenen helpt serotonine bij stemmingsregulatie en geheugen - het wordt vaak de 'natuurlijke feel good'-stof van het lichaam genoemd.
Wat is serotonine transporter?
Het is een chemische stof die helpt om de serotonine door de hersenen te verplaatsen en het heeft 3 variaties:
short-short, short-short-long en long-long.
Jarenlang was bekend dat de short-short versie of de 5HTTLPR-variant van dit gen geassocieerd was met depressie en andere emotionele problemen, maar mensen die depressief zijn, dragen deze short-short varianten niet altijd en andere mensen die ze wel hadden, waren niet per se depressief . Sommigen waren zelfs meestal gelukkig en emotioneel goed gereguleerd.
Dit betekent dat we nu weten dat zelfs als de HSP de short variatie draagt, het milieu en de levensstijl van invloed zijn of de HSP gedijt of overweldigd zou raken.
Voor zover onderzoek ons vertelt is het hebben van een hoog sensitieve-eigenschap diep geworteld in de fysiologie van de HSP. Het maakt deel uit van hun biologie en het is wie ze zijn.
Als je weet dat je deze eigenschap hebt, omarm het dan. Het is een normale erfelijke eigenschap die veel voordelen heeft.
Bekijk deze Talk van Alane Freund die je in 45 minuten uitlegt wat het inhoudt om een HSP te zijn.
Renewed life coaching is gespecialiseerd in coaching bij hoog sensitiviteit.
Neem nu contact op met coach & counselor Esther Ruijgrok voor meer informatie.
Esther Ruijgrok is opgeleid om jou te kunnen ondersteunen in jouw hoog sensitiviteit. Ze helpt je bij een stuk bewustwording, zelfinzicht en bovenal krijg je alle ruimte om alle uitdagingen rondom hoog sensitiviteit te doorspreken.
Welke coping strategieën pas jij toe? Werken deze nog wel optimaal? Of wil je je leven anders vorm gaan geven? Een stuk zelfzorg en zelfbescherming misschien? Of methodieken om bepaalde situaties strategisch aan te kunnen pakken?
