Stress betekent niets anders dan spanning of druk. Iedereen heeft een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Het hoort bij het leven en zorgt dat we op een adequate manier kunnen reageren op de prikkels om ons heen.
In een stresssituatie geeft het brein een seintje aan de hersenen om adrenaline en cortisol aan te maken waardoor de hartslag, bloeddruk en de ademhaling omhoog gaan. Hierdoor ben je alert, kun je je beter focussen én werkt het geheugen uitstekend. Wanneer het stressmoment voorbij is zakken de stresshormonen weer. Wanneer spreken we dan van een burn-out?
Stress levert pas een probleem op als het langdurig aanhoudt en er geen herstel meer plaatsvindt. In dat geval komen mensen in een negatieve spiraal van stress terecht, die kan leiden tot overspannenheid en burn-out. Vergelijk het met een elastiek dat te lang wordt uitgerekt: dat verliest zijn elasticiteit of knapt na verloop van tijd.
Wanneer een stressvolle situatie aanhoudt, is er te weinig tijd om de stresshormonen naar een normaal niveau te laten zakken. Er is dan sprake van chronische stress, waarbij het stresssysteem ontspoort. Het brein is dan niet meer in staat om de stresshormonen naar het rustniveau terug te schroeven. In deze fase wordt de stress problematisch en krijgen mensen er last van. Langdurige stress kan resulteren in een burn-out.
Volgens de fysiologische benadering is het ontstaan van een burn-out een proces van langdurige stress, waarin verschillende fasen te onderscheiden zijn:
Fase 1: Er is sprake van langdurige stress, maar er treedt herstel op als iemand rust neemt. Dit is bij aanhoudende stress echter een voortschrijdend proces, waarbij steeds minder en steeds moeilijker herstel optreedt.
*Kantelpunt
Fase 2: Er is voortdurend sprake van stressprikkels en er treedt geen herstel meer op. Er worden onophoudelijk stresshormonen aangemaakt. In deze fase spreken we van overspannenheid. Iemand voelt zich voortdurend opgejaagd, heeft slaapproblemen (niet kunnen inslapen of doorslapen) en er zullen concentratieproblemen en geheugenproblemen ontstaan.
*Kantelpunt: een punt waarop iemand van het ene op het andere moment over het randje gaat en niet meer in staat is te functioneren zoals voorheen.
Fase 3: Burn-out. Iemand maakt in deze fase juist te weinig stresshormonen aan en is niet meer vooruit te branden. Hij of zij zou het liefst de hele dag slapen. Wanneer iemand in de burn-out fase terechtkomt, duurt herstel onevenredig veel langer dan wanneer hij/zij vóór het (tweede) kantelpunt was gebleven. Het is daarom heel belangrijk om stressklachten tijdig te signaleren en aan te pakken.
Het effect op je brein en de fysieke gevolgen
Drie hersengebieden hebben sterk te lijden onder stress:
De eerste hersengebied is de prefrontale hersenschors, het gebied pal achter je voorhoofd. Dat gebied helpt je plannen, prioriteiten te stellen en de aandacht erbij te houden. De prefrontale hersenschors heeft ook de taak om angst en paniek in toom te houden, verleidingen te weerstaan en adequaat te reageren op onverwachte gebeurtenissen. Best belangrijke taken dus, en het is juist dit gebied in je hersenen dat als eerste problemen krijgt bij voortdurende stress.
"Chronische stress leidt ertoe dat in grote delen van de prefrontale hersenschors de uitlopers van hersencellen, de dendrieten, zich terugtrekken," zegt neuro-endocrinoloog Bruce McEwen van de Rockefeller Universiteit. "Ook de vertakkingen van die uitlopers worden korter of verdwijnen, en daardoor verliezen hersencellen contact met elkaar." Het gevolg hiervan is dat dit hersengebied niet meer goed werkt, en dat resulteert in slecht kunnen plannen, wisselende emoties en gebrek aan concentratie.
De prefrontale hersenschors is niet het enige hersengebied dat heeft te lijden onder stress: ook de hippocampus krijgt het te verduren bij aanhoudende stress.
De tweede hersengebied, de hippocampus is het gebied dat zorgt dat je geheugen functioneert, maar het reguleert ook je stemming en zorgt voor een gepaste reactie op stress. Een haperend geheugen is het gevolg, én een haperend herstel na een stressvolle gebeurtenis. Dit hersendeel regelt namelijk ook dat de omhooggeschoten stresshormoon niveaus worden teruggeschroefd.
Het derde hersengebied dat gevoelig is voor stress, is de amygdala. Dit stukje van je hersenen heeft de vorm van een amandel en is het deel dat gevaar signaleert en daarop reageert met bijvoorbeeld angst of agressie. De amygdala reageert op chronische stress juist andersom: er komen méér uitlopers en vertakkingen aan de hersencellen. Mensen en dieren bij wie dit gebeurt, reageren angstiger of agressiever. Diezelfde amygdala is vaak ook overactief en vergroot bij mensen met een angststoornis of zware depressie.
Het effect op je lichaam:
Je lichaam heeft ook sterk te lijden bij aanhoudende stress:
Een Burn-out coach kan mensen met stressklachten op verschillende manieren begeleiden:
> ze helpen je te onderzoeken welke factoren leiden tot stress, dus externe factoren (combinatie werk, privé, mantelzorg, relaties, kinderen etc.) en interne factoren (overtuigingen, gevoelens, etc.) door deze samen met jou in kaart te brengen.
> ze helpen je met het verbeteren van timemanagement (plannen en organiseren).
> ze helpen je met jouw communicatie (onderhandelen).
> ze helpen je met het stellen van grenzen en prioriteiten.
> ze begeleiden je in vinden van balans (ontspanning en verantwoordelijkheden)
> ze kunnen als counselor helpen met het onderzoeken waarom je zo ver over je grenzen gaat en welke gedachten en overtuigingen hieraan ten grondslag liggen.
> ze nemen je graag mee in een stukje psycho educatie m.b.t. stress en burn-out
> ze begeleiden je bij bewustwording & ontwikkeling van nieuwe coping strategieën
Mensen die in een burn-out zitten hebben hele specifieke begeleiding nodig om herstel mogelijk te maken. Zorg ervoor dat je de juiste hulp krijgt.
Daarom is het belangrijk dat je op zoek gaat naar de juiste burn-out coach.
Waar let je op bij het vinden van de juiste Burn-out coach/counselor:
- De coach heeft een opleiding tot Coach en/of Counselor gevolgd met NRTO-keurmerk en die CRKBO-geregistreerd staan.
- De coach heeft een erkende en geaccrediteerde opleiding(en) gevolgd en staat geregistreerd als registercoach of aspirant-coach bij de LVSC.
- De coach is specifiek opgeleid tot Burn-out Coach/Counselor.
- De specialisaties van de coaches en counselors zijn in de basis ontstaan vanuit eigen beleving en ervaring (geen must, maar wel een pré)
Leer onze praktijk kennen en ontdek ons aanbod met betrekking tot stress en burn out coaching.
